Tiểu Sử
Tô Vĩnh Diện (1924 – 1954) sinh ra trong một gia đình nông dân nghèo tại xã Nông Trường, huyện Nông Cống, tỉnh Thanh Hóa. Lớn lên trong cảnh nước mất nhà tan, ông sớm giác ngộ cách mạng và tham gia du kích, chiến đấu tại địa phương. Đến năm 1953, ông nhập ngũ và trở thành Tiểu đội trưởng pháo cao xạ thuộc Đại đội 827, Tiểu đoàn 394, Trung đoàn 367.
Hành Động Anh Hùng
Trong Chiến dịch Điện Biên Phủ, việc kéo những khẩu pháo nặng hàng tấn vượt qua đèo cao, vực sâu vào trận địa là một nhiệm vụ vô cùng gian khổ và nguy hiểm. Đêm ngày 1 tháng 2 năm 1954, trên đường kéo pháo ra khỏi trận địa theo lệnh mới, đơn vị của Tô Vĩnh Diện gặp một con dốc cao và trơn trượt. Bất ngờ, dây tời chính bị đứt, khẩu pháo cao xạ 37mm lao nhanh xuống dốc.
Trong khoảnh khắc sinh tử, không một giây do dự, Tô Vĩnh Diện đã hô "Thà hy sinh, quyết bảo vệ pháo!" và lao cả thân mình vào chèn bánh xe của khẩu pháo. Hành động dũng cảm của ông đã làm giảm tốc độ của khẩu pháo, tạo điều kiện cho đồng đội kịp thời ghìm giữ, cứu được vũ khí quan trọng. Tuy nhiên, ông đã bị bánh xe của khẩu pháo nặng hơn 2 tấn đè lên người và bị thương rất nặng.
Sự Hy Sinh và Tôn Vinh
Dù được đồng đội hết lòng cứu chữa, nhưng do vết thương quá nặng, Anh hùng Tô Vĩnh Diện đã hy sinh. Tấm gương quên mình vì nhiệm vụ của ông đã trở thành nguồn động viên tinh thần to lớn cho toàn quân, thôi thúc các chiến sĩ vượt qua mọi gian khổ, quyết tâm chiến đấu và chiến thắng.
Để ghi nhận công lao và sự hy sinh cao cả đó, ngày 7 tháng 5 năm 1955, ông được Chủ tịch nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa truy tặng Huân chương Quân công hạng Nhì, Huân chương Chiến công hạng Nhất và danh hiệu Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân. Tên của ông đã được đặt cho nhiều con đường, trường học trên khắp cả nước như một sự tri ân và tưởng nhớ.